Trong bối cảnh thế giới đang đổ dồn mối quan tâm vào vấn đề biến đổi khí hậu, ngành năng lượng tái tạo được coi là một hướng đi tiềm năng bởi nhu cầu và tác động của các giải pháp về năng lượng là vô cùng lớn. Để giúp bạn tường tận hơn về trải nghiệm dạy và học ngành năng lượng tái tạo tại ngôi trường top đầu thế giới – Hotcourses Vietnam đã phỏng vấn bạn Lâm Diệp Trân, người theo học ngành năng lượng tái tạo ở cả hai bậc đại học và thạc sĩ tại Đại học Stanford, Mỹ.
Chào Trân, hành trình nào đã đưa bạn đến Stanford học năng lượng tái tạo ở cả hai bậc cử nhân lẫn thạc sĩ?
Xin chào, mình là Lâm Diệp Trân. Mình đã học ngành năng lượng tái tạo mảng công nghệ ở bậc đại học và hiện tại mình đang theo học bậc thạc sĩ mảng chính sách và tài chính tại đại học Stanford.
Ban đầu, mình đã có ý định học để làm bác sĩ bởi mình muốn chữa bệnh. Từ ý định này, mình trở về Việt Nam sau khi kết thúc năm nhất đại học để trải nghiệm quy trình hoạt động của bệnh viện và môi trường tại đây. Mình theo chân một cô bác sĩ tại bệnh viện ở TPHCM và nhận thấy rằng một ngày cô tiếp xúc với khoảng 100 bệnh nhân, mỗi bệnh nhân sẽ được khám tầm 2-3 phút, sau đó được kê toa thuốc rồi đi. Trong khi khắp cả nước sẽ chỉ có một vài bệnh viện chất lượng, các bác sĩ phải làm việc rất vất vả bởi số lượng bệnh nhân quá nhiều, và việc chỉ khám rồi kê thuốc sẽ không thể giải quyết hết ngọn nguồn vấn đề sức khỏe. Mình bắt đầu suy nghĩ vì sao người ta lại có bệnh, nguyên nhân gốc rễ của bệnh là gì?
Mình nhận ra con người mắc nhiều bệnh do môi trường sống xung quanh họ tiếp xúc từng ngày, từng giờ đang bị ô nhiễm. Do vậy, sang năm thứ hai đại học, mình bắt đầu học một vài lớp liên quan tới môi trường và đó cũng là khi mình nhận thức được hiện tượng biến đổi khí hậu đang liên tục diễn ra. Mình tiếp tục đặt ra câu hỏi điều gì gây nên biến đổi khí hậu và làm sao để ứng phó? Qua gần hai năm học hỏi và ngẫm nghĩ, mình tìm được câu trả lời đó là sự gia tăng kỉ lục của lượng khí thải CO2 trên thế giới. Nhu cầu sử dụng nhiên liệu hóa thạch ngày càng lớn khiến lượng khí thải CO2 toàn cầu tăng theo. Chính vì vậy, giải pháp cho vấn đề này đó là thay thế năng lượng hóa thạch bằng năng lượng tái tạo, năng lượng sạch.
Năng lượng là một vấn đề lớn bởi các giải pháp về công nghệ chưa hẳn đã giải quyết được vấn đề mà còn phụ thuộc nhiều và chính sách khuyến khích và nguồn lực tài chính. Mình cảm thấy 2 năm rưỡi bậc đại học chưa đủ, do vậy, mình tiếp tục học lên thạc sĩ để nghiên cứu về mảng chính sách và cách áp dụng.
Có sự kiện nào đặc biệt đã tác động đến định hướng của bạn không?
Vào năm 3 đại học, mình có tới Bắc Kinh theo chương trình trao đổi của trường. Khoảng thời gian đó gần với giai đoạn Bắc Kinh ô nhiễm ở mức báo động, cả thành phố phải ngừng hoạt động 3 ngày. Bởi vậy, khi học ở đây và hàng ngày tiếp xúc với các thông tin về ô nhiễm không khí, mình cảm nhận rõ mức độ ô nhiễm môi trường như thế nào và càng thúc đẩy mình phải tìm kiếm, học tập để giải quyết vấn đề này. Hơn nữa, Trung Quốc cũng là quốc gia dẫn đầu thế giới về phát triển năng lượng sạch. Sống ở Bắc Kinh nửa năm tạo điều kiện cho mình tiếp xúc với nhiều chuyên gia trong ngành.
>> Các khóa học Cử nhân Năng lượng tái tạo trên thế giới
Bạn có thể chia sẻ ưu thế và cấu trúc chương trình đào tạo ngành năng lượng tái tạo ở Đại học Stanford?
Ban đầu, điều khiến mình chọn đại học Stanford đó là ước mơ được trở thành bác sĩ không biên giới, được chữa bệnh cho người nghèo. Ước mơ này xuất phát từ trải nghiệm cá nhân của mình với hệ thống y tế và mình hiểu được trách nhiệm cần phải học tập, cống hiến như thế nào. Đại học Stanford nuôi dưỡng những cá nhân biết lan tỏa sức mạnh tri thức của mình ra thế giới, biết tận dụng những nguồn tài nguyên có được để giúp đỡ mọi người. Điều này phù hợp với tính cách và hướng đi của mình.
Trân trong buổi lễ tốt nghiệp cùng gia đình
Về cấu trúc chương trình, khóa học được chia thành 3 phần chính bao gồm công nghệ, chính sách và tài chính. Chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng tái tạo cần hiểu rõ về 3 “trụ cột” này. Thế giới đã có những phát minh công nghệ năng lượng tái tạo tiên tiến nhưng vẫn chưa được áp dụng ở quy mô cần thiết vì thiết kế chính sách và nguồn lực tài chính.
Ở bậc cử nhân mình tập trung vào học những tín chỉ mà khoa yêu cầu, chủ yếu là về công nghệ năng lượng, và những lớp Đông Á Học để mình hiểu về sự phát triển của xã hội Châu Á. Ở bậc thạc sĩ, vì đã học những lớp được khoa yêu cầu những năm cử nhân nên giờ đây mình có thể thoải mái chọn những lớp mình thích.Vì Đại học Stanford bao gồm rất nhiều trường trực thuộc, nên bên cạnh việc học ở trường của mình (School of Earth, Energy, and Environmental Sciences), mình được phép học ở các trường khác như trường kinh tế (Graduate School of Business), trường luật (Law School), trường kĩ sư (School of Engineering). Vì mình cảm thấy chỉ học về công nghệ không thôi chưa đủ, mình chủ động tìm các khóa học liên quan tới ngành của mình ở các trường đó để theo học.
Về môi trường học tập tại Stanford, trường tập trung nuôi dưỡng những nhà lãnh đạo thế giới. Do vậy, phương pháp dạy học ở đây chủ yếu dạy sinh viên cách tư duy, cách lãnh đạo, cách học và cả các kĩ năng cho việc học tập trọn đời, để khi tiếp xúc với môi trường toàn cầu hóa có nhiều sự biến đổi, sinh viên sẽ biết cách học những điều mới như thế nào, làm sao để tự chọn con đường cho mình.
Bạn nhận định như thế nào về tiềm năng của ngành năng lượng tái tạo trong tương lai?
Nếu như ở thế kỷ 20, việc chuyển từ nông nghiệp sang công nghiệp là cuộc cách mạng toàn cầu thì ở thế kỷ 21, hai cuộc cách mạng quan trọng chính là Internet và việc chuyển từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo. Hiện nay, quy mô ứng phó với biến đổi khí hậu là vô cùng lớn bởi ảnh hưởng của biến đổi khí hậu khiến cuộc sống con người bất ổn định và vẫn còn rất nhiều người chưa kịp tìm hiểu rõ biến đổi khí hậu là như thế nào. Những năm gần đây, Liên Hiệp Quốc, các chính phủ, các tổ chức thế giới đang nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thay thế năng lượng hoá thạch bằng năng lượng tái tạo đối với sự phát triển bền vững của nhân loại.
Tại Việt Nam, tính tới năm 2030, nhu cầu điện sẽ tăng gấp 3 lần so với hiện nay. Tháng 11 năm 2018, hội nghị phát triển điện tại tỉnh Long An đã dự báo về tình trạng thiếu điện trầm trọng bởi có nhiều nhà máy đang mọc lên xung quanh. Điện ở Việt Nam sử dụng điện than đá nhiều và từ đó thải ra nhiều chất độc, có thể gây mưa axit và khiến cho cộng đồng xung quanh các nhà máy điện bị ảnh hưởng như mất mát mùa màng, sức khỏe của người dân bị tổn hại. Về ảnh hưởng toàn cầu, phát thải CO2 dẫn đến nóng lên trái đất và biến đổi khí hậu (như những cơn nắng nóng kỉ lục của những năm gần đây).
Hiện nay, nhiều nhà đầu tư tập trung nhiều vào các công ty năng lượng tái tạo. Các công ty lớn cũng có các chương trình tập huấn, đào tạo cho các nhân viên có tâm huyết và đam mê hay đã từng học, đọc cũng như muốn dấn thân sâu hơn trong lĩnh vực này. Dù có kinh nghiệm hay không, mình khuyến khích các bạn tìm kiếm những cơ hội liên quan đến ngành này.
>> Tìm hiểu ngành Khoa học môi trường (Environmental Sciences)
Cuối cùng, theo bạn những kỹ năng nào là quan trọng nhất để học tốt, và làm thế nào để xác định việc một sinh viên nào đó có phù hợp với ngành năng lượng tái tạo hay không?
Điều cơ bản nhất là bạn phải giải thích được công nghệ hoạt động như thế nào, ví dụ như bản pin năng lượng mặt trời là gì, phí điện cần đầu tư ra sao và cách xây dựng hệ thống năng lượng tái tạo như thế nào. Sâu hơn nữa là phải hiểu chính sách và tài chính, mỗi nơi đều sẽ có những công nghệ, chính sách, và tài chính riêng phù hợp với nơi đó.
Kĩ năng quan trọng nhất đó là cần đọc nhiều. Mình thường dành 6-7 tiếng/ngày để đọc, có thể là đọc báo, đọc sách, đọc về chính sách, phát triển kinh tế, luật, kiện tụng về môi trường bởi các sự kiện đều liên kết với nhau. Mình cũng thường đọc các thông tin liên quan đến năng lượng tái tạo từ các trang Stanford Energy, MIT Energy, Green Tech Media. Kỹ năng thứ 2 đó là kĩ năng tìm kiếm thông tin liên quan đến dự án khi cần. Thông tin có thể đến từ sách vở, báo chí, hoặc từ các chuyên gia.
Hơn nữa, việc tham dự các buổi nói chuyện hay hội nghị cũng đem lại rất nhiều thông tin bổ ích. Thứ 2 hàng tuần tại Stanford thường có Energy Talk và mình tham gia để lắng nghe chia sẻ từ các bài nghiên cứu, câu chuyện của người trong cuộc. Gần đây nhất, mình có cơ hội được tham dự buổi chia sẻ của tổng thống Carlos Alvarado Quesada của quốc gia Costa Rica, quốc gia sử dụng 99,5% nguồn điện từ năng lượng tái tạo. Buổi nói chuyện đã truyền cho mình rất nhiều cảm hứng.
Trân gặp mặt tổng thống Costa Rica
Ngoài ra, mình thường phỏng vấn các cựu sinh viên Stanford hiện đang công tác trong ngành năng lượng để học hỏi, cũng như tìm đến lời khuyên của các giáo sư.
Trong quá trình học, mình tham gia nghiên cứu, thực tập và làm các dự án liên quan tới biến đổi khí hậu, năng lượng tái tạo và phát triển bền vững. Mình đã cùng 3 giáo sư Stanford đã phát triển một chương trình học để dạy cho các em học sinh cấp 3 Việt Nam về biến đổi khí hậu. Mình rất thích đi dạy ở nhiều tỉnh thành trong nước, từ đó có thêm nhiều góc nhìn về đất nước và con người Việt Nam.
Về công việc thực tập, mình đã từng trải qua các vị trí thực tập tại Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ, và Việt Nam liên quan đến hướng đi của mình. Mỗi lúc di chuyển qua một đất nước mới, mình luôn cố gắng quan sát tình hình xã hội qua việc giao lưu với người bản địa hoặc làm dự án nghiên cứu nhỏ ở địa phương. Mình nghĩ tính tò mò cũng là một kĩ năng quan trọng cho việc mày mò và tiếp thu kiến thức mới.
Cảm ơn Trân vì chia sẻ vô cùng chân thành và bổ ích! Hotcourses Vietnam chúc bạn có thêm nhiều trải nghiệm ý nghĩa và gặt hái được nhiều thành tựu trong tương lai.