Nếu lưu thông trên đường bộ cần có cảnh sát giao thông hỗ trợ kiểm soát trật tự thì trên không trung, đằng sau mọi chuyến bay là đội ngũ chuyên gia luôn dõi theo 24/7 để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả của ngành du lịch hàng không. Và những người bảo vệ bầu trời này thường được gọi là “kiểm soát viên không lưu”. Vậy nhiệm vụ và cơ hội phát triển của ngành kiểm soát không lưu là gì? Hãy cùng Hotcourses tìm hiểu về một trong những ngành “hot” nhất trên không nhé!
Ngành kiểm soát không lưu làm gì?
Được ví như những anh hùng thầm lặng hỗ trợ máy bay di chuyển an toàn qua bầu trời đông đúc cũng như trên đường băng, kiểm soát viên không lưu (Air Traffic Controller) là một phần không thể thiếu trong ngành hàng không. Họ sẽ phải theo dõi liên tục vị trí của máy bay bằng hệ thống radar và các công cụ khác để điều phối các chuyến bay, ngăn ngừa va chạm và đảm bảo máy bay duy trì khoảng cách an toàn với nhau. Họ có thể làm việc tại các bộ phận khác nhau với các nhiệm vụ riêng biệt theo từng khu vực như sau:
Bộ phận kiểm soát mặt đất (GCU – Ground Control Unit)
Đây là bộ phận tập trung vào các hoạt động di chuyển trong sân đỗ và các khu vực mặt đất khác của sân bay. Kiểm soát không lưu tại bộ phận này sẽ chịu trách nhiệm giao tiếp trực tiếp với phi công để chỉ đạo máy máy bay lăn bánh đến và đi từ cổng, nhà chứa máy bay và đường băng. Một phần quan trọng của kiểm soát mặt đất là kiểm soát các phương tiện trong sân bay như xe chở nhiên liệu hoặc xe bảo dưỡng, đảm bảo không có sự xâm phạm đường băng và giao thông mặt đất diễn ra thông suốt.
Đài kiểm soát tại sân bay (TWR – Aerodrome Control Tower)
Phạm vi làm việc của bộ phận này là khu vực lân cận sân bay, phối hợp với bộ phận kiểm soát mặt đất và cơ sở điều khiển tiếp cận để quá trình cất cánh và hạ cánh được thực hiện suôn sẻ. Sau khi rời sân đỗ, máy bay sẽ nhận được chỉ thị từ chuyên viên kiểm soát để bắt đầu lăn bánh vào đường băng và cất cánh theo kế hoạch dự kiến, đảm bảo luôn giữ khoảng cách an toàn theo quy định. Các nhân viên sẽ sử dụng radar và quan sát trực quan để giám sát máy bay trong không phận cách sân bay tối đa 5 dặm và 3.000 feet.
Tương tự khi hạ cánh, họ sẽ duy trì liên lạc với máy bay để điều chỉnh độ cao, tốc độ bay và cung cấp thông báo, đảm bảo đường băng thông thoáng trước khi máy bay đáp hoặc xử lý các vấn đề khẩn cấp. Đặc biệt là trong những mùa cao điểm như ngày lễ hoặc mùa du lịch đông đúc, lưu lượng giao thông hàng không tăng lên khiến nhân viên kiểm soát không lưu phải cẩn thận quản lý nhiều máy bay hơn bình thường, đảm bảo rằng mỗi máy bay được hướng dẫn an toàn rời và đến sân bay.
Cơ sở kiểm soát tiếp cận (APP – Approach Control Unit)
Vai trò chính của nhân viên bộ phận này là quản lý máy bay khi chúng tiếp cận và khởi hành khỏi khu vực lân cận sân bay, thường trong bán kính 30-50 dặm và lên đến khoảng 10.000 feet. Họ sẽ nhận chuyển giao của nhân viên tại đài kiểm soát sân bay để dẫn dắt phi công lấy được độ cao và đường bay mong muốn trước khi chính thức bay ổn định. Khi máy bay có dự tính hạ cánh, họ sẽ sắp xếp thứ tự các tàu bay và bàn giao lại thông tin cho đài kiểm soát, hướng dẫn điều chỉnh độ cao và tốc độ khi tiếp cận sân bay để tiếp đất an toàn.
Trung tâm kiểm soát đường dài (ACC – Area Control Center)
Khi máy bay bước vào giai đoạn bay ổn định, nhân viên kiểm soát tiếp cận sẽ chuyển thông tin lại cho chuyên viên kiểm soát không lưu tại trung tâm kiểm soát đường dài tiếp tục theo dõi chuyến bay bằng radar và liên lạc vô tuyến với phi công trên nhiều khu vực, cả trên biển và đất liền, thậm chí qua biên giới quốc tế. Ngoài việc luôn đảm bảo các tàu bay giữ khoảng cách an toàn trong vùng không phận rộng lớn, nhiệm vụ chính của trung tâm này còn bao gồm hỗ trợ các trường hợp khẩn cấp, theo dõi điều kiện thời tiết, định tuyến lại máy bay khi cần thiết và phối hợp với các trung tâm khác khi các chuyến bay vào không phận mới.
Thời tiết xấu như bão hoặc gió lớn đang tiến gần đến một sân bay có thể khiến việc bay trở nên nguy hiểm. Kiểm soát viên không lưu sẽ thay đổi đường bay, giữ các chuyến bay trên không trong vài phút hoặc thậm chí hoãn hạ cánh để tránh các điều kiện không an toàn. Nếu máy bay gặp trường hợp khẩn cấp, chẳng hạn như hỏng động cơ hoặc tình huống y tế, phi công sẽ ngay lập tức được hướng dẫn đến sân bay gần nhất hoặc địa điểm an toàn. Chuyên viên sẽ nhanh chóng định tuyến lại các chuyến bay khác cũng như phối hợp với các sân bay gần đó để ưu tiên hạ cánh cho máy bay khẩn cấp này.
hotcourses.vn
Tại sao ngành kiểm soát không lưu lại quan trọng?
Kiểm soát viên không lưu đóng vai trò quan trọng đối với sự an toàn, hiệu quả và tổ chức của hoạt động hàng không. Mục đích cuối cùng của họ là đảm bảo cả sân bay và tàu bay hoạt động trơn tru, đưa hành khách đến đích an toàn, nhanh chóng và giảm thiểu nguy cơ tai nạn xảy ra trên không. Một số lý do khiến ngành này trở thành một trong những ngành “trọng” của lĩnh vực hàng không bao gồm:
Giữ an toàn cho phi hành đoàn và hành khách
Với hàng trăm chuyến bay cất cánh, hạ cánh và bay qua cùng một không phận mỗi ngày, kiểm soát không lưu sẽ đảm bảo rằng các máy bay không bay quá gần nhau và tránh va chạm giữa không trung hoặc trên đường băng, gây nguy hiểm đến tính mạng cho cả nhân viên và khách hàng.
Cải thiện hiệu quả du lịch hàng không
Các nhân viên kiểm soát sẽ giúp tối ưu hóa việc sử dụng không phận bằng cách sắp xếp các tuyến bay hiệu quả, giảm sự chậm trễ, giúp máy bay cất cánh đúng giờ và duy trì luồng không lưu thông suốt. Các hãng hàng không từ đó có thể tiết kiệm thời gian, nhiên liệu tiêu thụ và chi phí hoạt động. Ngoài ra còn có thể cải thiện trải nghiệm dịch vụ của hành khách, vận chuyển quốc tế và giảm lượng khí thải.
Quản lý tình huống khẩn cấp
Trong trường hợp gặp sự cố về cơ học, y tế hay thời tiết khắc nghiệt, hướng dẫn nhanh chóng và chính xác từ bộ phận kiểm soát không lưu có thể giúp ngăn ngừa tai nạn trên không hoặc tránh bay vào vùng nguy hiểm.
Tăng cường an ninh
Kiểm soát không lưu là tuyến phòng thủ đầu tiên trong việc xác định các mối đe dọa an ninh tiềm ẩn trên không. Bằng cách theo dõi các chuyển động của máy bay, họ có thể phát hiện nếu máy bay đi chệch khỏi đường bay đã định hoặc có hành vi đáng ngờ. Từ đó hợp tác chặt chẽ với các cơ quan quân đội và cơ quan thực thi pháp luật để phản ứng nhanh chóng. Có thể thấy, kiểm soát viên không lưu góp phần vào an ninh quốc gia và toàn cầu.
Các môn sẽ học trong ngành kiểm soát không lưu
Các chương trình nghiên cứu về ngàn này tại trường đại học thường đào tạo nhiều khía cạnh khác nhau của ngành hàng không, từ các kiến thức cơ bản cho đến các khóa học chuyên sâu về kỹ thuật và kỹ năng cần thiết.
Hoạt động kiểm soát không lưu cơ bản
Cung cấp cái nhìn tổng quan về hệ thống, thủ tục và quy định kiểm soát không lưu như quản lý vùng trời, tiêu chuẩn phân tách và quản lý luồng giao thông.
Nghiên cứu hàng không
Học các kiến thức cơ bản về nguyên tắc bay, thuật ngữ hàng không, điều hướng và luật hàng không.
Kỹ năng giao tiếp
Tập trung vào phát triển các kỹ năng giao tiếp bằng kỹ thuật và giao thức liên lạc vô tuyến.
Đào tạo kỹ thuật
Hướng dẫn sử dụng radar, hỗ trợ điều hướng và hệ thống máy tính được sử dụng trong các trung tâm kiểm soát không lưu. Các bạn sinh viên còn được tham gia các buổi đào tạo thực tế và mô phỏng trong khóa học này.
Quy trình an toàn và khẩn cấp
Hiểu các quy trình an toàn để có thể quản lý rủi ro và ứng phó kịp thời với các khủng hoảng.
Kiểm soát tại sân bay
Đào tạo các nguyên tắc lý thuyết và thực hành quản lý hoạt động của máy bay tại sân bay.
Ngoài chương trình cử nhân chính quy tại các trường đại học/ cao đẳng, nhiều tổ chức được cấp phép trên thế giới cũng cung cấp khóa học đánh giá công cụ kiểm soát sân bay (Air Defense Identification) và đánh giá quy trình kiểm soát tiếp cận (Approach Control Unit).
Nếu muốn theo học ngành kiểm soát không lưu ngay tại Việt Nam, bạn có thể tham khảo chương trình 1 năm tại Học viện Hàng không. Đây cũng là nơi đào tạo duy nhất tại Việt Nam, có cơ sở tại thành phố Hồ Chí Minh. Sau khi tốt nghiệp bạn cần thực hành chuyên nghiệp và trải qua bài kiểm tra nghiệp vụ để được cấp giấy phép hành nghề bởi Cục hàng không Việt Nam. Một số lực lượng kiểm soát viên còn được huấn luyện tại Học viện Hàng không Liên bang Nga theo các chương trình đào tạo yêu cầu từ Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam.
Nếu bạn có ý định du học ngành này thì Hotcourses có thể gợi ý cho bạn một vài trường đại học uy tín như:
>> Các chương trình đào tạo ngành kiểm soát không lưu tại Mỹ
>> Các chương trình đào tạo ngành kiểm soát không lưu tại Ireland
Nếu bạn gặp khó khăn trong việc chọn trường và khoá học phù hợp, hãy liên hệ với trung tâm tư vấn du học IDP để được tư vấn và hỗ trợ hoàn toàn miễn phí nhé!
Cơ hội nghề nghiệp trong tương lai ra sao?
Theo kế hoạch của Chính phủ Việt Nam, hệ thống cảng hàng không dự kiến sẽ tăng lên 30 cảng đến năm 2030, đồng nghĩa với nhu cầu tuyển dụng vị trí kiểm soát viên không lưu sẽ tăng đáng kể trong thời gian tới. Ngoài việc tìm kiếm nhân tài cho các sân bay chính tại 3 miền: Bắc, Trung, Nam, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam còn đang chuẩn bị kế hoạch tuyển dụng cho sân bay Long Thành và Trung tâm Kiểm soát đường dài Hồ Chí Minh. Còn với thị trường quốc tế, Cơ quan Hàng không liên bang Mỹ cũng thông báo về tình trạng thiếu nhân lực trầm trọng. Dù trong những năm gần đây, mỗi năm đều đặt chỉ tiêu tuyển hơn 1500 vị trí kiểm soát không lưu mới.
Được coi là một trong những mắt xích trọng yếu trong ngành, không quá bất ngờ khi mức lương cho một nhân viên kiểm soát không lưu sẽ dao động trên dưới 30 triệu/ tháng. Các chuyên viên kiểm soát cũng được hưởng các quyền lợi và chế độ đãi ngộ hấp dẫn tuỳ thuộc vào thâm niên làm nghề và một số yếu tố khác như vị trí điều hành bay, thời gian trực thực tế,… theo quy định của Nhà nước và Tổng công ty. Tổng thu nhập có thể lên đến 50 triệu/ tháng, cao hơn tiếp viên hàng không. Theo thống kê của Cục Thống kê Lao động Mỹ, mức lương trung bình năm 2023 của một kiểm soát viên không lưu là USD 137.380/ năm, tương đương với USD 66.05/ giờ. Tuy mức lương khá cao so với mặt bằng chung nhưng các bạn cũng phải chịu đựng được áp lực cao, vì một mệnh lệnh từ bạn có thể ảnh hưởng đến hàng trăm sinh mạng và khối tài sản lên đến vài ngàn tỷ đồng.
Chat với E-bot
